Ανθολόγηση: Νέστορας Πουλάκος
Μετάφραση: Αγγελική Δημουλή
Πρόλογος: Ζερόμ Νετγκέν
**
Τομ Βέμπερ, Άννα Λίντερ, Λουκ Βαν ντε Μπος, Τομ Νις, Ναταλί Ρονβό, Καρολίν Σιμόν, Λορέν Φελς, Σάμουελ Χάμεν
Find the book here
Το Λουξεμβούργο είναι μια νέα, πολύγλωσση χώρα. Η διαπολιτισμικότητα αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της. Δεν θα μπορούσε παρά να ισχύει το ίδιο και για τη λογοτεχνία της. Ως μεσολαβητής μεταξύ των γειτονικών, και εχθρικών πολιτιστικά, κρατών της Γαλλίας και της Γερμανίας, το Λουξεμβούργο, στο πρώτο μισό του περασμένου αιώνα, αγωνίστηκε για την ιδιαιτερότητα και την αυτονομία του, αναζητώντας την έννοια της «μεικτής καλλιέργειας». Συχνά η λογοτεχνία που αναπτύχθηκε, θεωρήθηκε μιμητική επειδή συμπλεκόταν με γαλλικά και γερμανικά πρότυπα. Η αρχή μιας ανεξάρτητης λουξεμβουργιανής λογοτεχνίας ως πράξη απελευθέρωσης κατορθώθηκε μόνο στη δεκαετία του ’80.
Φυσικά, πολλοί συγγραφείς, και όχι μόνο η παλαιότερη γενιά, χρησιμοποιούν ταυτόχρονα πολλές λογοτεχνικές γλώσσες, με έμφαση στα αγγλικά. Για παράδειγμα, κάποιος που γράφει θέατρο στη γλώσσα του Λουξεμβούργου μπορεί να γράψει ποιήματα κατά κύριο λόγο στα γερμανικά και να ενσωματώσει θραύσματα στα γαλλικά, στα αγγλικά, αλλά και σε μία μεταναστευτική γλώσσα, όπως τα πορτογαλικά και τα ιταλικά. Η πνευματική πολυγλωσσία εξακολουθεί να είναι ένα από τα χαρακτηριστικά της λουξεμβουργιανής γραφής. Το Λουξεμβούργο είναι ένα γλωσσικό συνονθύλευμα, όχι μεγαλύτερο από ένα τραπεζομάντηλο, περισσότερους από 600.000 κατοίκους και μια περιοχή που δεν αποτελεί παρά το ένα τρίτο της Κρήτης. Σε γενικές γραμμές, μυθιστορήματα, θεατρικά κείμενα, επιθεωρήσεις και ποιήματα είναι σε μικρότερο βαθμό γραμμένα στα γαλλικά ή τα γερμανικά. Όπως έχει ήδη αναφερθεί, οι νεότεροι συγγραφείς φαίνεται να χρησιμοποιούν τα αγγλικά ως έκφραση μιας κοσμοπολίτικης εικόνας του εαυτού τους.
Τα καθιερωμένα ονόματα της σύγχρονης λογοτεχνίας στο Λουξεμβούργο περιλαμβάνουν στο γαλλόφωνο τμήμα τη μεγάλη κυρία της ποίησης Aνίς Κολτς (1928), τον ποιητή, μεταφραστή και συγγραφέα Ζαν Πορτάν (1950), ο οποίος κέρδισε το Βραβείο Apollinaire και το Βραβείο Ποίησης Goncourt. Βραβεύτηκαν επίσης, μεταξύ άλλων, η Ζος Ενχ (1942-2008) με το Βραβείο Mallarmé, καθώς και ο Λάμπερ Σλέχτερ (1941).
Από τους γερμανόφωνους ποιητές του Λουξεμβούργου της προηγούμενης γενιάς αναφέρεται προ πάντων ο Ζαν Κβιεβ (1949-2013), όπως και τα αδέλφια NiΚo και Γκι Χέλμινγκερ (1963). Οι δύο τελευταίοι παρουσιάζουν ένα διαφορετικό έργο αποτελούμενο από μυθιστορήματα, θεατρικά και διηγήματα.
Στην αγγλική ποίηση, από την άλλη πλευρά, ξεχωρίζει ο νομάδας ποιητής Σελάν Πιερ Ζοβίς (1946), ο οποίος, ως εθνικός ποιητής, ξεκίνησε, μαζί με τον Αμερικανό Ζερόμ Ρότενμπεργκ, ένα πρωτοποριακό έργο στο πλαίσιο του Weltpoesie project, με τίτλο Ποιήματα για τη χιλιετία.
Οι οκτώ ποιητές και ποιήτριες της νεότερης γενιάς που ανθολογούνται στο παρόν βιβλίο διαφέρουν ως προς την επιλογή του θέματος, την έκφραση και την ωριμότητα. Αν και όλοι οι συγγραφείς έχουν περίπου την ίδια ηλικία, οι διαφορές που παρουσιάζουν είναι εντυπωσιακές.
Υπάρχει, για παράδειγμα, ποίηση που περιέχει ειρωνεία, στο πλαίσιο μιας κατεστραμμένης αντίληψης και ερμηνείας του κόσμου, όπως στην Άννα Λίντερ, ή μια εμπειρία ποίησης με ένα νεανικό-ρομαντικό τραγούδι, όπως στον Τομ Βέμπερ, ο οποίος προσπαθεί να αγκαλιάσει ταυτόχρονα τα γερμανικά, τα αγγλικά και τα γαλλικά.
Ο ποιητής, μεταφραστής από τα γερμανικά πολλών συγγραφέων και άρτιος τεχνίτης Τομ Νις ζει στο Βέλγιο, έχει μια ευδιάκριτη, ανεξάρτητη πρακτική και ποιητική. Το ίδιο συμβαίνει με τη νεαρή ποιήτρια Καρολίν Σιμόν, η οποία ζει επίσης στο Βέλγιο. Η γραφή της παρουσιάζει μια ταχεία αλλά και συνεταιριστική εναλλαγή μεταξύ του εξωτερικού και του εσωτερικού κόσμου, του κοινωνικού επιπέδου και της ατομικής προοπτικής, η οποία καταλήγει να αναπτύσσει μια μεγάλη δυναμική.
Διακειμενικές αναφορές και μεικτή γλώσσα δημιουργεί ο Βαν ντε Μπος. Η Ναταλί Ρονβό, εκτός από ποίηση, γράφει πεζογραφία και θέατρο, ενώ ο ακαδημαϊκός, φιλόλογος και δοκιμιογράφος Λορέν Φελς διατηρεί τη γλώσσα σε μινιμαλιστικό επίπεδο. Τέλος, η ανθολογία περιλαμβάνει ακόμη τον Σάμουελ Χάμεν, ο οποίος είναι γνωστός ως κριτικός και πεζογράφος στη γερμανική και λουξεμβουργιανή γλώσσα.
Ζερόμ Νετγκέν